Διάβασα την χαρμόσυνη είδηση για τα αποψινά εγκαίνια του «Ανέστιου», του νέου παλαιοβιβλιοπωλείου των αστέγων της Αθήνας, το οποίο διαχειρίζεται ο κ. Λεωνίδας Κουρσούμης. Την είδηση την βρήκα στις ηλεκτρονικές εκδόσεις μόνο δύο εφημερίδων, της Καθημερινής (17.5) και της Εφημερίδας των Συντακτών (18.5).
Το ανυπόγραφο άρθρο της ΕφΣυν δεν δίνει πολλές πληροφορίες πέραν αυτών που δίνει ο κ. Κουρσούμης στις αναρτήσεις του στο Facebook.
Το άρθρο της Καθημερινής, το οποίο υπογράφει ο κ. Λουκάς Βελιδάκης, είναι πληρέστερο (έχει και πρωτότυπες φωτογραφίες του συντάκτη). Εκεί μαθαίνουμε ότι το παλαιοβιβλιοπωλείο λειτουργεί "κάτω από την ομπρέλα" της Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας Ανέστιος, και ότι απασχολεί τέσσερεις ανθρώπους, ότι αναζητεί αποθηκευτικό χώρο και ότι επιθυμεί να δημιουργήσει e-shop.
Δεν μαθαίνουμε όμως τίποτα για τη σύνθεση της ΑΜΚΕ, ή σε ποιον ανήκει ο χώρος που φιλοξενείται το βιβλιοπωλείο, ή πώς σκοπεύει η εταιρεία να καλύψει πάγια, μισθούς και έξοδα. Ο ίδιος ο κ. Κουρσούμης "δεν λησμονεί να αναφέρει" τους ανθρώπους που βοήθησαν αυτή την προσπάθεια, μας πληροφορεί ο κ. Βελιδάκης, αλλά ο δημοσιογράφος δεν τους μνημονεύει στο κείμενό του.
"Στα άμεσα σχέδια είναι η δημιουργία βιβλιοθήκης και αναγνωστηρίου προσβάσιμου σε όλους και η συντήρηση των βιβλίων που έχουν εκτυπωθεί πριν από 200 χρόνια", δηλώνει ο κ. Κουρσούμης, δημιουργώντας εύλογα ερωτήματα για τη βιωσιμότητα της προσπάθειας ― ερωτήματα που δεν θέτει ο δημοσιογράφος, που μιλάει λυρικά για "μια ωραία ιστορία ανάδυσης από τα ανθρώπινα βάθη – πώς το σκοτάδι γίνεται φως αν το θες και το παλεύεις". Μιλώντας πιο ρεαλιστικά, ο «Ανέστιος» συνυπάρχει ως βιβλιοπωλείο στην οδό Γραβιάς δίπλα στην «Πρωτοπορία».
Περισσότερο όμως προβληματίστηκα με τη φράση του κ. Κουρσούμη που στοιχειοθετείται με μαύρα στοιχεία για έμφαση, "Ο ίδιος επισημαίνει ότι το νέο κατάστημα είναι ένα «πολύ στέρεο βήμα», συμπληρώνοντας με νόημα: «Θέλουμε να είμαστε έντιμοι»". Ποιό είναι αυτό το νόημα, γιατί η έμφαση και ποιο είναι το υπονοούμενο που αφήνει, παραμένει αδιευκρίνιστο.
Στο κείμενο του κ. Βελιδάκη παρατήρησα και τη χρήση της λέξης αστεγία, την οποία εγώ αγνοούσα. Ασφαλώς και είναι δικό μου το σφάλμα: κάνοντας μια πρόχειρη έρευνα διαπίστωσα ότι η λέξη αυτή δεν υπάρχει μεν στο λεξικό του Ιδρύματος Τριανταφυλλίδη αλλά υπάρχει στο Βικιλεξικό. Δεν υπάρχει στο νόμο 4052/2012 που ρυθμίζει τα των αστέγων, αλλά τα τελευταία χρόνια (μετά το 2019) τη βρίσκουμε σε κείμενα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, της Lifo, της Αυγής ή της Εποχής ως ευθεία (και βολική) μετάφραση του όρου homelessness. Υπήρξε ανάγκη για να δημιουργηθεί μια νέα λέξη (όπως παλαιότερα υπήρξε ανάγκη για να δημιουργηθεί η λέξη δημοφιλία για όσους ήθελαν κάτι περισσότερο από τη λέξη δημοτικότητα), και δημιουργήθηκε πάραυτα.
Τώρα γιατί ακριβώς δημιουργήθηκε (και επικράτησε, όπως φαίνεται) η αστεγία και όχι η ανεστία ή άλλες παραλλαγές, το αφήνουμε στους γλωσσολόγους. Η γενική παρατήρηση είναι ότι η δημιουργία και η επικράτηση ενός νεολογισμού εξαρτάται από τα ελληνικά που ξέρει ο καθένας μας ― ιδίως οι δημοσιολογούντες.