— Quote της εβδομάδας: «Τους τελευταίους μήνες μεταλλάχθηκε οβιδιακά [ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ], ωστόσο το σπέρμα προϋπήρχε δεν προέκυψε με τον Στέφανο Κασσελάκη. Ήταν συνειδητή επιλογή η ρευστοποίηση της συλλογικής λειτουργίας των οργάνων. Εμείς υπερασπιζόμαστε αυτή την αριστερά, αλλά κοιτάζουμε προς τα μπρος γιατί υπάρχει ανάγκη απέναντι στην απογοήτευση και την αποστράτευση». (Πάνος Σκουρλέτης, 2/3/24, News 24/7.)
— Διάβασα το «”Ελεύθερ@ Πολιορκημέν@”: Ο Σολωμός ως εισηγητής της ελληνικής Queer ποίησης» της Σάρας-Ζεϊνέπ Σολή (Νέο Πλανόδιον, 3/3/24).
Το κείμενο είναι σατιρικό. Το καταλαβαίνει κανείς αμέσως από το όνομα της “συντάκτριας”. Λέω ότι είναι σατιρικό γιατί ουκ ολίγοι αναγνώστες δεν το διάβασαν ως τέτοιο. Εικάζω αυτό προσμετράται στα θετικά. Είμαι ο τελευταίος που θα έλεγε ότι το κείμενο είναι προσβλητικό. Προσβλητικό ως προς ποιον; Ως προς τον Σολωμό; Αστεία πράγματα. Ως προς τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα; Επίσης, αστεία πράγματα. Η σάτιρα, το χιούμορ, η διακωμώδηση οφείλουν να είναι καυστικά. Το κείμενο είναι απλώς κακόγουστο.
Παραθέτω: «H εθνικιστική, πατριαρχική βάση στην οποία στηρίζεται ολόκληρος ο κανόνας της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας έχει αποκλείσει εκ προοιμίου κάθε συγγραφική φωνή που ευαγγελίζεται έναν αντιπατριαρχικό, alternative, queer κόσμο από τις τάξεις και τους κόλπους της, ευνοώντας αντ’ αυτών λευκούς cis άντρες κι εθνικιστές συγγραφείς που αναπαράγουν παραπλήσιες υπερπατριωτικές κορώνες και συντείνουν στα προτάγματα της προκατάληψης βάσει κατασκευασμένου φύλου. Το σύστημα διδασκαλίας, ως διδασκαλία του συστήματος, από μικρή ηλικία διδάσκει στα παιδιά πως υπάρχουν μόνο δύο βιολογικά φύλα, μαθαίνοντάς τα να μισούν όποι@ διαφέρει από τη νόρμα, προπαγανδίζοντας το στείρο εθνικισμό και τη cis-male κυριαρχική αντίληψη υποταγής στην πατριαρχία, με την παραπάνω νοοτροπία να αντανακλάται στις λογοτεχνικές επιλογές διδασκαλίας και “χρηστής” εθνικά συμμόρφωσης».
Στην εισαγωγική παράγραφο διαβάζουμε: «εθνικιστική», «εθνικιστές», «υπερπατριωτικές κορώνες», «στείρο εθνικισμό», «“χρηστής” εθνικά συμμόρφωσης». Αν έπρεπε να μαντέψει κανείς ποιος πραγματικά είναι ο συντάκτης του κειμένου, από τις συγκεκριμένες αναφορές και μόνο, θα είχε αρκετές πιθανότητες αν πόνταρε στο όνομα του Κώστα Κουτσουρέλη. Το ότι εντάσσει σε μια παράγραφο πέντε αναφορές «εθνικισμού», για να λοιδορήσει το μένος των αντιπάλων του, είναι ενδεικτικό. Είθισται εξάλλου ο καθένας μας να τείνει να γνωρίζει τις εμμονές του. Η επανάληψη βέβαια, στη συγκεκριμένη παράγραφο, με κάνει να πιστεύω ότι πιθανώς ο συντάκτης/ρια μάλλον δεν το συνειδητοποιεί. Γιατί, διαφορετικά, θα ήταν πιο φειδωλός/η «εθνικιστικά».
Παραθέτω ενδεικτικά δύο από τα παραδείγματα του κειμένου:
«”Λαλεί το πουλάκι/ Στου πόνου τη γη/ Και βρίσκει σπυράκι/ Και μάνα φθονεί”»: Εδώ το Σολωμό, πολύ πριν ξεπηδήσει η φροϋδική ψυχανάλυση (με την επιβολή που κι εκείνη ενέχει), δομεί μια αναλογία με τον λεγόμενο «φθόνο του πέους». Η μορφή της μητέρας εμφανίζεται να φθονεί την ερωτική επιτυχία του –υποβαθμισμένου σε μέγεθος- αντρικού μορίου, «πολιορκημένη» κι εκείνη με τη σειρά της από τις επιταγές της κοινωνικής συμμόρφωσης και προσδοκώντας την απελευθέρωσή της από τα έμφυλα δεσμά».
Αλλά και:
«”Ο Απρίλης με τον Έρωτα χορεύουν και γελούνε,/ (…) Λευκό βουνάκι πρόβατα κινούμενο βελάζει,/Και μες στη θάλασσα βαθιά ξαναπετιέται πάλι,/ Κι’ ολόλευκο εσύσμιξε με τ’ ουρανού τα κάλλη./ Και μες στης λίμνης τα νερά, όπ’ έφθασε μ’ ασπούδα,/ Έπαιξε με τον ίσκιο της γαλάζια πεταλούδα,/ Που ευώδιασε τον ύπνο της μέσα στον άγριο κρίνο·/ Το σκουληκάκι βρίσκεται σ’ ώρα γλυκιά κι’ εκείνο”: Εδώ τα προσχήματα παύουν και ο ομοερωτικός έρωτας τοποθετείται ανοιχτά στο προσκήνιο. Ο έρωτας, μάλιστα, συντείνει στο να ανακαλύψει η φύση την πραγματική της ταυτότητα, σε ένα coming out που εμπεριέχει την ενεργό συμμετοχή του ζωικού βασιλείου (με μια ελαφριά κτηνοβατική εσάνς). Οι αναλογίες της πρωκτικής διείσδυσης με την υγρασία, την είσοδο και την έξοδο στη θάλασσα και κατόπιν στον ουρανό είναι παραπάνω από εμφανείς. Το Σολωμό θα επανέλθει αργότερα στο ίδιο μοτίβο, δουλεμένο ακόμα πιο έντονα και ανοιχτά».
Ο σχολιασμός στα αποσπάσματα περιττεύει.
Το κείμενο, συνολικά, συνιστά όμως τυπικό win-win και για τις δύο πλευρές. Ο κ. Κουτσουρέλης, ακόμα κι αν δεν είναι ο συντάκτης, νιώθει αρκούντως “επαναστατικός” με τη “ρηξικέλευθη” ανάγνωσή του, που δήθεν, ευφυώς, στηλιτεύει τις queer θέσεις, και, από την άλλη, όποιος νουνεχής διαβάζει το κείμενο δεν μπορεί παρά να ικανοποιείται βαθιά, γιατί διακρίνει ότι ο κ. Κουτσουρέλης μειώνει εαυτόν και το κύρος του περιοδικού που διευθύνει. Όλα αυτά δεν τα λέω ουδόλως ειρωνικά. Το μιντιακό περιβάλλον, σήμερα, βρίθει παρόμοιων περιπτώσεων όπου η κάθε πλευρά περιχαρακωμένη στην ιδεολογία της, αισθάνεται δικαιωμένη. Το αν και πότε η ιδεολογία κακοφορμίζει σε ιδεοληψία είναι συζήτηση που ξεφεύγει από το πλαίσιο της συγκεκριμένης στήλης.
— Διάβασα το «Τι διαβάζει η Gen Z;» (Λάιφο, 24/2/24). Αν και τυπικά ανήκει στην προηγούμενη εβδομάδα υπέπεσε στην αντίληψη μόλις προχθές λόγω της διαφημιστικής προώθησης του άρθρου στην πλατφόρμα του Φέισμπουκ. Από τους δεκατρείς εκπροσώπους της Gen Z μόνο μία διαβάζει βιβλίο από Ελληνίδα συγγραφέα: Νίκη-Ρεβέκκα Παπαγεωργίου, Του λιναριού τα πάθη - Ο Μέγας Μυρμηγκοφάγος, εκδόσεις Άγρα. Δύο, με το ζόρι, αν μετρήσει κανείς το Marie Doutrepont, Μόρια: Μετέωροι στο πουθενά της Ευρώπης, εκδόσεις Ποταμός, ότι έχει άμεση σχέση με την Ελλάδα. Το ποσοστό είναι αποκαρδιωτικό.
— Διάβασα τη συνέντευξη της Χαράς Ρόμβη στη Μαριλένα Αστραπέλλου (ΒΗΜΑgazino, 3/3/24).
Παραθέτω: «[Ερ.] Το γεγονός ότι δεν διαθέτετε “ακαδημαϊκά διαπιστευτήρια” πώς σας κάνει να αισθάνεστε σε ένα τοπίο, το συγγραφικό, αλλά και το γενικότερο της Ελλάδας, που γενικά αναζητεί τεκμήρια αριστείας προτού αναγνωρίσει το έργο μιας/ενός δημιουργού;
[Απ.] Παλαιότερα θεωρούσα ότι οι σπουδές ήταν ένα ραντεβού που είχα χάσει. Κάποια στιγμή κατάλαβα ότι το ραντεβού δεν ήταν χαμένο, απλά εγώ δεν μπορούσα να συντονιστώ με ένα συγκεκριμένο αντικείμενο, γιατί με ενδιέφεραν πολλά πράγματα ταυτόχρονα. Έτσι μπήκα στη γοητευτική διαδικασία της αυτομόρφωσης. Διάβαζα λογοτεχνία, θεωρία της λογοτεχνίας, Ιστορία, φιλοσοφία, κοινωνιολογία, γλωσσολογία, πολιτική θεωρία, κ.α. Λίγο απ΄όλα, δηλαδή, και πορεύτηκα έτσι για χρόνια. Πιο νέα αισθανόμουν λίγο μειονεκτικά επειδή δεν είχα σπουδάσει. Τώρα αυτό δεν με απασχολεί, αντιθέτως χαίρομαι για το εύρος της γνώσης που μου έδωσε η ενασχόληση με διαφορετικά θεωρητικά αντικείμενα ακόμα κι αν στερούμαι κατάρτισης. Όμως η αλήθεια είναι ότι αυτά τα “διαπιστευτήρια” που δεν υπήρχαν με δυσκόλεψαν πολύ επαγγελματικά. Γι’ αυτο κι αν γύριζα τον χρόνο πίσω, θα φρόντιζα να σπουδάσω κάτι. Αλλά ακόμα δεν ξέρω τι».
Η ερώτηση είναι παντελώς άστοχη και αρκούντως παραπλανητική, επειδή οδηγεί σε λανθασμένα συμπεράσματα, ειδικά όσον αφορά τη συγγραφή λογοτεχνίας. Ο συγγραφέας κρίνεται μόνο από το έργο του και όχι επειδή έχει «διαπιστευτήρια» και «περγαμηνές». Η κ. Ρόμβη πέφτει στην παγίδα και απαριθμεί τι έχει διαβάσει ως μέρος της «αυτομόρφωσής» της. Ας αναφέρω ότι όταν διαβάζουμε μακροσκελή και εντυπωσιακά βιογραφικά που “προλογίζουν” ένα λογοτεχνικό πόνημα, μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι ακολουθεί ένα “έργο του πνεύματος” που πασχίζει να τραβήξει την προσοχή μας, και, κυρίως, να αποκτήσει λίγο από το κύρος των επιτευγμάτων που μόλις έχουμε διαβάσει στο βιογραφικό του “καλλιτέχνη”.
Επαναλαμβάνω: ο συγγραφέας κρίνεται από το έργο του. «Η απόδειξη είναι στην πουτίγκα», όπως λένε και στην Εσπερία.