— Quote της εβδομάδας: «Στις “Μέρες”, ο Σεφέρης γράφει πως το Σάββατο 23 Μαΐου 1959 στο Κέιμπριτζ πήρε τσάι με τον Μίνωα Βολανάκη (“από τους καλούς νέους μας· τον χαίρεσαι”), με αφορμή τις “Βάκχες” του εκεί. Στον ρόλο του Πενθέα ο Σον Κόνερι. Πολλά χρόνια μετά, το 1992, ο Μ. Βολανάκης θυμόταν τη σκηνή σε μια ιδιωτική μας συνομιλία. Κάτι που δεν μνημονεύει ο Σεφέρης στις “Μέρες”: “Είπα στον Σεφέρη, “για μένα ο Κόνερι είναι η 28η Οκτωβρίου”. Με ρωτάει ο Σεφέρης: “Τότε ο Ρίτσαρντ Μπάρτον τι σου είναι;” Του λέω: “Η 25η Μαρτίου”. Έκανε μια παύση και ρώτησε μετά με ένα πονηρό χαμόγελο: “Κι εγώ τι σου είμαι;”. Τον κοίταξα και του είπα: “Εσείς είστε για μένα η Ημέρα των Αγίων Πάντων”» («Ο Σεφέρης “επί τίτλω Πρέσβεως”» του Ηλία Μαγκλίνη, Καθημερινή, 4/2/24).  

Ε, θα είχε τους λόγους του που δεν «μνημονεύει ο Σεφέρης στις “Μέρες”» το συγκεκριμένο περιστατικό. 

— Διάβασα τη συνέντευξη «Αυτή θα είναι η τελευταία μου φορά στη σκηνή» (Lifo, 1/2/24), που παραχώρησε ο Δημήτρης Παπαϊωάννου στον Δημήτρη Παπανικολάου, «[...] καθηγητή Νεοελληνικών και Πολιτισμικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης [...]».

.«[Ερ.] Μου έστειλες πρόσφατα μερικά εξαιρετικά σκίτσα και φωτογραφίες. Κάποιες φαίνεται να έχουν τραβηχτεί αμέσως μετά το σεξ, πάνω στο κρεβάτι, δίπλα στο σώμα-αντικείμενο του πόθου… Δεν μπορεί να κοιμηθεί κανείς με τον Δημήτρη χωρίς να σκοντάψει πάνω στον Παπαϊωάννου κάποια στιγμή, σωστά; 
 

[Απ.] Άκου, εκτιμώ την ομορφιά της ζωής από την οπτική του ζωγράφου και αντιλαμβάνομαι τις αισθήσεις μέσα από την οπτική κάποιου που αισθάνεται βαθιά μέσα από το άγγιγμα. Έτσι συνδέομαι εγώ με τη ζωή. Δεν το βλέπω ως βάρος, το θεωρώ ευλογία. Μέρος της ευτυχίας μου όταν συναντάω την ομορφιά της ζωής είναι να μπορώ να την κοιτάξω και να την αποκωδικοποιήσω με τα μάτια ενός ζωγράφου. Έτσι, το να αιχμαλωτίζω εικόνες μέσα από τη φωτογραφία ή το να σκιτσάρω την ομορφιά της ζωής δεν είναι κάτι που μπορεί να σταματήσει ή να μου στερήσει αυτό που βιώνω εκείνη τη στιγμή. Δεν υπάρχει τρόπος να κοιμηθείς μαζί μου χωρίς να κοιμηθείς με τον καλλιτέχνη, ναι. Δεν εννοώ να κοιμηθείς με την καριέρα του καλλιτέχνη αλλά με τον καλλιτέχνη, με την έννοια της ανθρώπινης υπόστασης.

[Ερ.] Αν ήμουν εραστής σου, θα μου είχες μόλις ραγίσει την καρδιά…
 

[Απ.] Έτσι ζουν οι καλλιτέχνες όμως. Δεν υπάρχει τρόπος να ξεφύγεις από αυτό, να το αφήσεις στην άκρη. Για παράδειγμα, ένας μουσικός που έχει πολύ καλό αυτί, δεν μπορεί, κατά τη διάρκεια του σεξ σίγουρα θα βρίσκει τον τόνο κάθε βογγητού». 

Food for thought: πόσο πιθανό είναι, άραγε, ο ίδιος ο κ. Παπαϊωάννου να συγχέει τον Παπαϊωάννου με το καλλιτεχνικό του έργο; 

— Διάβασα το «Κράμα έρευνας, χρονικού και μυθοπλασίας» (Καθημερινή, 4/2/24) του Κυριάκου Αθανασιάδη. Το κείμενο συνιστά παρουσίαση του μυθιστορήματος («κράμα, ναι») Οι νεκρές του Χόρχε Ιμπαργκουενγκόιτια (σε μετάφραση Ασπασίας Καμπύλη, Carnivora: 2023). Έχω σχολιάσει ξανά την εξαίρετη δουλειά που κάνει ο κ. Αθανασιάδης ως διαφημιστής των εκδοτών. Η αναφορά, σήμερα, γίνεται γιατί εδώ δεν έχουμε απλώς copywriting. Ο συντάκτης και η εφημερίδα δίνουν βήμα στην ίδια την εκδότρια για να μιλήσει για το βιβλίο της: 

«Η εκδότρια και ταυτόχρονα βασική μεταφράστρια των μυθιστορημάτων τής Carnivora, Ασπασία Καμπύλη, παραδίδει ένα σπαρταριστό κείμενο. Μας είπε μεταξύ άλλων η ίδια: “Οι “Νεκρές” αποτελούν ένα από τα σπάνια στο Μεξικό ανατρεπτικά έργα, με την έννοια ότι υπονομεύει τα όρια των λογοτεχνικών ειδών, και συγκεκριμένα δύο πολύ αγαπητών ειδών στο μεξικάνικο λογοτεχνικό πανόραμα: του αστυνομικού μυθιστορήματος και του χρονογραφήματος. Όσον αφορά το θέμα, επιδίωξη του συγγραφέα είναι να παρωδήσει, αφενός, τον τρόπο που ο Τύπος –ο «ροζ» Τύπος αρχικά και εν συνεχεία ο υπόλοιπος– χρησιμοποίησε την είδηση, αφετέρου την ενδημική διαφθορά της μεξικάνικης Δικαιοσύνης. Όσον αφορά τη μετα-αφηγηματική πλευρά, ανοίγει μια συζήτηση για τη σχέση πραγματικότητας και μυθοπλασίας στη συγγραφή, δεδομένου ότι η αλήθεια μπορεί πάντα να χειραγωγείται από τη γλώσσα. Και, το σημαντικότερο, αναδεικνύει την καυστική ειρωνεία και το χιούμορ ως το μέσο που θα αποκαλύψει τα όρια μεταξύ πραγματικότητας και ρητορείας”».

Η εφημερίδα και ο κ. Αθανασιάδης έχουν όμως προοικονομήσει την “ένταξη” της κ. Καμπύλη στο δυναμικό της εφημερίδας. Στο «Τυφώνας έξω και μέσα στο παράπηγμα» (Καθημερινή, 26/11/23) υπήρχε, στο τέλος της παρουσίασης του μυθιστορήματος του Γιόν Μπιλμπάο, Τέκνα, Γονείς και Χιμπατζήδες (σε μετάφραση Ασπασίας Καμπύλη, Carnivora: 2023) και η παρουσίαση του εκδοτικού οίκου:

«Εκδόσεις που ξεχωρίζουν

Η Carnivora μας (sic) [ή πιθανώς ένδειξη αγάπης και συνεργασίας] προσφέρει μια σειρά από ισπανόφωνα νουάρ μυθιστορήματα επιλεγμένα με προσοχή και εξαιρετική εποπτεία του χώρου, σε πολύ καλά επιμελημένες εκδόσεις, που ξεχωρίζουν για τις τυποτεχνικές αρετές τους, τη βιβλιοδεσία τους και τα χαρακτηριστικά τους εξώφυλλα. Ανάμεσά τους, σημειώνουμε τα δύο βιβλία της Κλαούδια Πινιέιρο (γενν. 1960), της τρίτης πιο μεταφρασμένης συγγραφέως της Αργεντινής μετά τον Μπόρχες και τον Κορτάσαρ, “Δικιά σου για πάντα” (176 σελίδες, 2023) και “Η Ελενα ξέρει” (172 σελίδες, 2021). Η κινηματογραφική μεταφορά του τελευταίου, που βρέθηκε στη βραχεία λίστα για το διεθνές βραβείο Booker του 2022, προβάλλεται από το Netflix”».

— Διάβασα τη συνέντευξη «Στα ίχνη του κύριου Ρίπλεϊ» (Βήμα, 4/2/24), που παραχώρησαν ο Μιχάλης Συριόπουλος και ο Μιχαήλ Ταμπακάκης στην Έρη Βαρδάκη με αφορμή την παράσταση «Ο ταλαντούχος κύριος Ρίπλεϊ», τη μεταφορά του μυθιστορήματος της Πατρίτσια Χάισμιθ, σε σκηνοθεσία Πέτρου Ζούλια.

«Οι ίδιοι όμως σε ποιον βαθμό έχουν αποδεχτεί τον εαυτό τους; “Ξεκίνησα ψυχοθεραπεία 17 ετών” αναφέρει ο Μιχαήλ Ταμπακάκης. “Δεν έψαχνα να βρω ποιος είμαι. Αυτό ήταν ξεκάθαρο μέσα μου από νωρίς. Ήταν περισσότερο από ανάγκη να συνειδητοποιήσω τα συναισθήματά μου, καθώς είχα μία μεγάλη δυσκολία στην έκφρασή τους. Ήμουν πολύ κλειστός άνθρωπος από μικρός και παραμένω σήμερα, αλλά κάπως τώρα έχω μάθει και έχω δουλέψει στην κατεύθυνση του να επικοινωνώ αυτό που νιώθω. Εάν στα 28 μου τα έχω βρει με τον εαυτό μου; Νομίζω ότι είμαι σε καλό δρόμο. Εντάξει, ποτέ δεν θα τα βρεις και 100%. Θέλει μια διαρκή δουλειά νομίζω. Μια συνεχή επαναδιαπραγμάτευση”». 

Όταν ξεκινάει κανείς νωρίς ψυχοθεραπεία, στα 28 του «είναι σε καλό δρόμο». Επαναλαμβάνω, ξανά, ότι είναι κρίμα που κανείς δεν προστατεύει τους συνεντευξιαζόμενους από τη συνεντευξιάζουσα αλλά και ούτε από τον εαυτό τους.     

— Διάβασα τη συνέντευξη «Θεωρούσα πάντα σύμμαχο την τεχνολογία» (ΒΗΜΑgazino, 4/2/24), που παραχώρησε ο «διακεκριμένος συνθέτης και μουσικός» Μίνως Μάτσας στον Γιώργο Νάστο.

«Τον ρωτάω αν θεωρεί ότι έχουν γίνει βήματα τελευταία ως προς την επίτευξη της ισότητας των φύλων. “Κάποτε μιλούσαμε για την ισότητα, τώρα συζητάμε για την ουδετερότητα των φύλων. Πήγα τις προάλλες σε μια εκδήλωση και έγινε αναφορά σε καλλιτεχνά. Έμαθα μετά για τα φοιτητά. Την ξέρω αυτή την τάση από την Αμερική, βήχουν πρώτα οι ΗΠΑ και μετά κολλάει γρίπη η Ευρώπη, δεν την καταλαβαίνω όμως την ουδετερότητα των φύλων, τη βλέπω σαν ισοπέδωση». 

Η αληθινή απορία είναι γιατί πρέπει να μας ενδιαφέρει η άποψη του κ. Μάτσα για τα «βήματα» που έχουν γίνει «τελευταία ως προς την επίτευξη της ισότητας των φύλων».