— Παραθέτω από «Το μενού τη σήμερον έχει: θεσμούς» (Τα Νέα, 22/2/25) του Γιάννη Χ. Παπαδόπουλου: «Η αφίσα που διακινήθηκε τις τελευταίες ημέρες παραποιούσε την πρωτότυπη αφίσα-κάλεσμα σε συγκέντρωση στις 28/02, ανήμερα της επετείου δύο ετών από το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη. Η πρωτότυπη έγραφε λιτά “28/02 – Συγκέντρωση – Τέμπη – Δικαιοσύνη”, η αλλοιωμένη γράφει “Δεν θα πάω. Εμπιστεύομαι τη Δικαιοσύνη». 

Η πιο επικίνδυνη “θεωρία συνωμοσίας” είναι αυτή που θέλει να κρατάμε το στόμα μας κλειστό και να καθόμαστε σπίτι. Έτσι, υποτίθεται, δείχνουμε εμπιστοσύνη στους θεσμούς. Η πιο επικίνδυνη “θεωρία συνωμοσίας” είναι αυτή που θέλει, σιγά σιγά, να συνειδητοποιήσουμε ότι ο μοναδικός τρόπος για να μην υποπίπτουμε σε θεωρίες συνωμοσίας (βλ. «συγκάλυψη») είναι να κρατάμε τις σκέψεις μας για τον εαυτό μας. Είναι δείγμα «νομικού πολιτισμού», ακούμε. Όταν δείχνουμε εμπιστοσύνη στους θεσμούς, λέει η «θεωρία», σιωπούμε και «μένουμε σπίτι» – για να θυμηθούμε και το πανδημικό μάντρα. Το να κρατάμε το στόμα μας κλειστό και να «μην πηγαίνουμε» σε συγκεντρώσεις είναι προς το απόλυτο συμφέρον της εξουσίας. Αυτή η θέση, όπως ίσως αντιλαμβάνεται κανείς, δεν απευθύνεται στους ανθρώπους που για ψύλλου πήδημα ξεστομίζουν θεωρίες συνωμοσίας ή καταφεύγουν σε δηλώσεις που αμφισβητούν το εκάστοτε κυβερνητικό αφήγημα. Αυτή η θέση δεν απευθύνεται επομένως στους επονομαζόμενους «ψεκασμένους», «αντισυστημικούς» ή ό,τι άλλο. Πού απευθύνεται; Στους μετριοπαθείς. Στους μετριοπαθείς που θέλουν να μάθουν τι ακριβώς συνέβη στα Τέμπη, που θέλουν να αποδοθούν ευθύνες και σε κάποιον άλλο, πέρα από τον σταθμάρχη.

Αυτή η θέση είναι, με άλλα λόγια, μια μεταπαγίδα (sic) της εξουσίας που στοχεύει να αναχαιτίσει ακόμη και αυτόν που ύστερα από σκέψη και δισταγμούς έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το να πάει στη συγκέντρωση είναι προτιμότερο από το να κάτσει σπίτι του. Και λέω «μετά από σκέψη και δισταγμούς», γιατί είναι ακριβώς αυτός ο άνθρωπος, που ζυγίζει τα πράγματα και απεχθάνεται τα λαϊκά δικαστήρια και τον όχλο. Είναι ακριβώς αυτός ο άνθρωπος, που, αν και κατάπιε το σκάνδαλο των υποκλοπών ή ό,τι έγινε στην Πύλο, τώρα φοβάται ότι εκείνος ή τα παιδιά του θα βρεθούν στη θέση των νεκρών. Είναι όμως και ο άνθρωπος που, επιπρόσθετα, οριακά, πιστεύει ότι με το να κατέβει στη συγκέντρωση προδίδει τον ίδιο του τον εαυτό. Γιατί συγχέει τη διαδήλωση, με τον όχλο και τα λαϊκά δικαστήρια· συγχέει μια κίνηση θεμέλιο της δημοκρατίας, με προδοσία της ευθύνης που έχει ως πολίτης να εμπιστεύεται τους θεσμούς. Η κυβέρνηση γνωρίζει πολύ καλά ότι αυτός ο άνθρωπος ανήκει στη μερίδα που συνεχίζει να τη στηρίζει. Και τον πιέζει ακριβώς εκεί που πρέπει: στην ιερή μετριοπάθειά του. Τι ενδέχεται να κάνει αυτός ο άνθρωπος, ακόμα και βλέποντας μια αφίσα που τον προτρέπει «Να μην πάει»; Να συνειδητοποιήσει ότι το να σωπάσει είναι προτιμότερο από το να μιλάει. Ότι τελικά είναι πιο σωστό να κάτσει στ’ αυγά του, γιατί το αλισβερίσι αυτό, εκτός από ψυχοφθόρο είναι και αντιπαραγωγικό. Από αυτή την πλευρά, βλέπει ότι το θέμα έχει εργαλειοποιηθεί από την αντιπολίτευση ή όποιον άλλο θέλει να καρπωθεί οφέλη. Συνειδητοποιεί ότι τελικά παίζει το παιχνίδι αυτών που απεχθάνεται, ενώ, προφανώς, έχει γίνει άθυρμα της κυβέρνησης. Της κυβέρνησης που, για την ώρα, συνεχίζει να στηρίζει, γιατί δεν βλέπει εναλλακτική.

— Φωτογραφία: Αnselm Kiefer, Heroic Symbols (Heroische Sinnbilder) 1969, Tate and National Galleries of Scotland, Edinburgh.