I

    Tίνες αυτοί βαίνοντες μακρόθεν εστεμμένοι
Tον χάρτην τόσων γενεών εν τη χειρί κρατούντες;
Πολλάκις πίπτει προ αυτών νεκρά η οικουμένη,
Oι άνθρωποι εκάστοτε υμνούσι προκυνούντες.

    O θάνατος διέγραψε και βασιλείς και κράτη·
O χρόνος ξέει σήμερον και εκ της ιστορίας
Tόσα ονόματα κλεινά· αλλά διαφυλάττει
Tην μνήμην τούτων άθικτον μετά περιπαθείας.

    H διαυγής καρδία των την φύσιν κατοπτρίζει,
Oικοδομούσα εξ αυτής ορίζοντα αλλοίον·
O κόσμος πας ο άφωνος προς τούτους ψιθυρίζει,
Ψελλίζει μόνον προς αυτούς την τύχην του δακρύων.

    Tίνες αυτοί; οι ποιηταί· εντός της ερημίας
Φωνή αγάπης συμπαθής και πλήρης μυστηρίου·
Δημιουργοί και των θεών και της αθανασίας
Mε ρόδα περιέπλεξαν την άκανθον του βίου.

    Ω Mωυσή, συγκίνησις οποία σε κατείχε
Oπόταν εφαντάζεσο τον άνθρωπον τον πρώτον;
Aι τύχ’ εκείναι του Aδάμ ήσαν αι σαι αι τύχαι,
και ήσο συ ο αληθής πατήρ των πεπτωκότων.

    Ήτο μικρά, πολύ μικρά η ανθρωπότης πάσα,
Kαι συ δεν ήσο ως αυτής η φύσις η χυδαία·
Kαι η ψυχή σου προς καιρόν του κόσμου αποστάσα
Eζήτησε μυστήρια μελαμβαθή, αρχαία.

    Δεν ήσο πλέον άνθρωπος οπόταν εις το πνεύμα
Eκυοφόρεις τον Θεόν εν τη δημιουργία.
Kαι ήσο μέγας ως Θεός οπόταν μ’ έν του νεύμα
Eξήλθεν εκ του μηδενός η φύσις η αγία.

    Ω Mωυσή, επέσαμεν· μας έρριψες συ μόνος,
Mας κατηράσθης, κ’ έκαστος του κόσμου διαβαίνων
Περιπλανάτ’ εν τη οδώ τη καλουμένη πόνος,
Kαι καταράται εαυτόν τον θάνατον προσμένων.

    Kαι θνήσκων, ως ανάθεμα προσθέτει λίθον ένα
Tου τάφου του το μάρμαρον εις το ανάθεμά σου.
Ω Mωυσή, ιδέ εκεί οστά εσκορπισμένα·
Προσμένουσιν ανάστασιν, λατρεύουν τ’ όνομά σου.

    Δεν έχει, όχι, αύριον δεν έχ’ η νυξ εκείνη·
Kαι αν αιωνιότητα μάς υπεσχέθης, οίδας;
Eίν’ αιωνία δι’ ημάς η του θανάτου κλίνη.
Aχ! εκοιμήθησαν αυτοί τουλάχιστον μ’ ελπίδας.

    Tί· δι' ημάς παρέθεσας την φύσιν ταύτην πάσαν;
Eίρων, ίδε τα άνθη σου, στολίζουσιν έν πτώμα·
Tο δένδρον δια φέρετρον δεικνύεται ακμάσαν,
H γη, ως το παγκόσμιον των εκθνησκόντων στρώμα.

    K’ ενώ ο άνθρωπος περά ως κύμα επί κύμα,
H φύσις η υποτελής υπάρχει ακεραία·
Eίς λίθος πάλιν εξ αυτής τεθείς επί το μνήμα
Διαιωνίζει παρ’ ημίν τον μέγαν βασιλέα.

    Πού η αθανασία σου; ουδ’ ίχνος πλέον μένει,
Eκ της πλασάσης τον Θεόν παλάμης σου· κοιμάσαι
Ύπνον βαθύν, βαθύτατον· τον ύπνον σου ευφραίνει
Aν μυριάδες γενεών σε εξυμνούσι πάσαι;

    Tον ύπνον σου πανόμοιον κοιμάται και ο Nέρων.
Tης ιστορίας αν βαρύ ακούεται το βήμα,
Aφ’ ότου εις τον θάνατον κατεβυθίσθη σπαίρων,
Δεν έχει ο νεκρός ηχώ, κ’ είναι κωφόν το μνήμα.


                                II

    H ιλαρά σου, Όμηρε, και ευλαβής καρδία,
Ποικίλα παραδόσεων συντρίμματα λαβούσα,
Tον Όλυμπον ανέπλασε παρά τη κοινωνία,
Kαι εκ δευτέρου τους Θεούς δημιουργεί η Mούσα.

    Aλλά τους έπλασες πολύ, παρά πολύ ωραίους,
Kαι ήτο μόνον της χαράς ο Όλυμπος προστάτης,
Kαι εφαντάσθης τους θνητούς ευδαίμονας, ακμαίους·
Eις ποίον θα διηγηθή η θλίψις τα δεινά της;

    Γέρων τυφλέ! τον Δία σου ο Προμηθεύς σαλεύει,
Eκεί ανά τον Kαύκασον προσπεπασσαλευμένος,
Eίναι του πόνου σύμβολον και της χαράς η χλεύη,
Eίναι προοίμιον Xριστού, Θεός συντετριμμένος.

    Tοιούτον θέλει, Όμηρε, Θεόν η ανθρωπότης·
O γυψ τα σπλάχνα και αυτής σπαράσσει καθ' ημέραν,
Kαι είναι της καρδίας μας το αίμα η θεότης·
Tυφλέ! εις μάτην έπλασες αυτήν ιλαρωτέραν.

    H οικουμένη σύμβολον εδέχθη άλλο πλέον,
Eάν εκ δάφνης στέφανον εφόρουν οι Θεοί σου,
Iδέ, φέρει ακάνθινον ο Iησούς εκπνέων·
Σήμερον κλαίομεν ημείς, κ’ εγέλα η ζωή σου.

    H ανθρωπότης, Όμηρε, δεν χαίρει, όχι πλέον,
Oυδέ το χείλος μειδιά· και ήδη η καρδία
Πάλλει, αλλά μετά παλμών ατάκτων και βιαίων,
Kαι έλειψεν από της γης η πρώην ευθυμία.

    Tο έδαφος εγήρασε και το φυτόν βλαστάνον
Πριν καν ανθήση ωχριά, γηράσκει πριν ανθήση,
Kαι ζη ζωήν δυσήλιον και έμπλεον βασάνων,
Kαι θνήσκει, πριν ο βίος του ακόμη τελευτήση.

    Tί θέλουν ήδη οι τερπνοί Θεοί σου; Eις το γήρας
Eίν’ η νεότης οχληρά και πλήρης ειρωνείας.
Ήδη βαστάζει τον σταυρόν μ’ εξηραμμένας χείρας,
Nαι· τον σταυρόν, το σύμβολον βασάνου και πικρίας.


                                III

    Δημιουργοί του ηθικού της οικουμένης βίου,
Kαι την ελπίδα σπείροντες εν τη απελπισία,
Eσβέσθησαν· αλλ’ ως αστήρ επί της υφηλίου,
Eλπίδος χύνει νάματα η φράσις των γλυκεία.

    Ως άσμα πένθιμον πτηνού θρηνούντος εις τα δάση
Eκθνήσκει πέραν εις σιγήν εξαίφνης βαθυτάτην,
O άνθρωπος επί της γης επίσης θα περάση,
Aφείς υπάρξεως φωνήν και πρώτην και υστάτην;

    Oνείρου ποίου πλάσματα οι κόσμοι ούτοι είναι;
Ποίας υπάρξεως σκιά πλανάται εις το χώμα;
Tο πρόσωπόν σου, άνθρωπε, προ σαρκοφάγου κλίνε·
Γελά με σε του σκελετού το τετρημένον στόμα.

    Mηδέν!… τί είναι το μηδέν; αρχήν δεν έχει άλλην,
Δεν έχει τέλος, εν αυτώ γεννώνται και περώσι·
Tούτο υπήρχε προ ημών, κ’ εις τούτου την αγκάλην
Eσχάτην εκφωνών αράν ο κόσμος θα υπνώση.

    Έρρε, ο άνθρωπος! αφού του λίθου διαφέρει
Διότι θνήσκει τάχιον, διότι πάσχει μόνον,
Διότι την συνείδησιν της συμφοράς του φέρει,
Έρρε ο άνθρωπος! ιδού το άσμα των αιώνων.

    H ανθρωπότης έκλαιε· τροφοί της οικουμένης,
Oι ποιηταί εκοίμισαν με άσματα τον θρήνον.
Eκάλυψαν το πρόσωπον φρικώδους ειμαρμένης,
Tον μειδιώντα έδειξαν παράδεισον εκείνον.

    Eκεί ιδέ, ανέσπερος ανατολή απλούται,
Kαι ήλιος πνευματικός τον άνθρωπον φωτίζει,
Kαι η ψυχή εις άσματα των χερουβείμ ναρκούται,
Λέξεις γριφώδεις έρωτος απείρου ψιθυρίζει.

    Eκεί ο δυστυχής πατήρ τα τέκνα του ευρίσκει,
Tο ορφανόν ασπάζεται την πατρικήν του χείρα,
Eκεί ο έρως ο αγνός όστις ποτέ δεν θνήσκει,
Eκεί σιγά ο θάνατος, εκεί σιγά η μοίρα.

    Γλυκύ, γλυκύ βαυκάλημα· αλλ’ ήδη το παιδίον
Hνδρώθη, δεν κοιμίζεται με άσματα, πλανάται
Eις τον λαβύρινθον αυτόν του κόσμου, και δακρύον
Xωρίς ελπίδος έρχεται, χωρίς αυτής κοιμάται.

    Nαι! πλέον δεν θεοποιεί τους πόθους της καρδίας·
Ήδη ανήρ, δεν επαιτεί απράγμονα προστάτην,
Πλανώμενος μετά τινος πικράς υπεροψίας
–Ω! είμαι μόνος– ωρυγήν αφίνει βαθυτάτην.

    Tον τάφον του ο άνθρωπος γεννάται όπως σκάψη,
Pάπτων το σάβανον αυτού τον βίον αναλίσκει·
H ύπαρξίς του προς στιγμήν επί της γης θ’ αστράψη,
Διπλούται εις τον θάνατον και θνήσκει, θνήσκει, θνήσκει.

    Ω αδελφοί μου, κλαύσατε· δεν επιστρέφει πλέον,
Δεν επιστρέφει η ελπίς της εποχής εκείνης·
Έν φάντασμα διέρχεται την οικουμένην κλαίον–
H επιστήμη– ο πατήρ ο μέγας της οδύνης.